1912-ci ildə baş verən "Titanik" faciəsi üzərindən bir əsrdən çox vaxt keçməsinə baxmayaraq, gəmidə neçə nəfərin olduğu və neçə nəfərin xilas edildiyi ilə bağlı suallara hələ də tam dəqiqliklə cavab vermək mümkün deyil. Fərqli mənbələrdə təqdim olunan məlumatlar az fərqlə də olsa bir-birindən fərqlənir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, 1912-ci ilin aprel ayında Atlantik okeanına yola düşən "Titanik" adlı nəhəng sərnişin gəmisi ilk transatlantik səfərinə çıxdığı zaman, bu səyahətin bir neçə gün sonra dəniz tarixinin ən böyük faciələrindən birinə çevriləcəyi gözlənilmirdi. Təxminən 2.223 sərnişin və heyətlə yola çıxan gəmidən xilas olanların sayı bu rəqəmin yarısından da az oldu. Lakin bu göstəricilər günümüzə qədər rəsmi şəkildə tam təsdiqlənməyib.

Müxtəlif mənbələr, fərqli rəqəmlər

"Titanik" barədə yüz ildən artıq müddətdə saysız sənəd, kitab, film və araşdırma hazırlanıb. Ancaq gəmidə dəqiq olaraq neçə nəfərin olduğu və onlardan neçəsinin sağ qaldığı ilə bağlı məlumatlar müxtəlif mənbələrdə az da olsa fərqlənir.

1912-ci ilin may ayında ABŞ Senatı tərəfindən aparılan rəsmi araşdırmaya görə, "Titanik"də 2.223 nəfər olub və onlardan 706-sı xilas edilib. Eyni ildə Böyük Britaniyada keçirilən digər rəsmi istintaq isə fərqli rəqəmlər təqdim edib: bu hesabatda ümumi sərnişin və heyət sayı 2.201, xilas olanların sayı isə 710 göstərilib.

Bu kiçik fərqlərə baxmayaraq, hər iki araşdırmada ölüm və xilas nisbətləri bir-birinə yaxındır. Üstəlik, sağ qalmaq ehtimalının kimlər üçün daha yüksək olduğuna dair demoqrafik bölgülər də bir-biri ilə böyük ölçüdə üst-üstə düşür.

Xilas olanlar və ilk yardım

Faciədən sağ çıxan şəxslər əsasən gəmi batarkən endirilən qayıqlara çatan sərnişinlər olub. Ən böyük yardımı isə "Titanik"in təcili çağırışlarına cavab verən və hadisə yerinə ilk çatan "RMS Carpathia" gəmisi göstərib. Bu gəmi təxminən 700 nəfəri dənizdən toplayaraq sahilə çatdırıb.

Qayıqların sayının azlığı

Faciənin miqyasını böyüdən əsas səbəblərdən biri gəmidə kifayət qədər qayığın olmaması idi. Gəminin baş layihəçisi Aleksandr Karlayl əvvəlcə 48 qayığın yerləşdirilməsini təklif etmişdi. Lakin göyərtənin vizual baxımdan "çox dolu" görünməməsi üçün bu say azaldılıb və sonda yalnız 20 qayıq quraşdırılıb. Bu qayıqların ümumi tutumu isə maksimum 1.178 nəfərlə məhdud olub. Bu isə o demək idi ki, gəmidəki hər kəsin xilas olmaq imkanı heç başlanğıcdan mövcud deyildi.

Xilas olmaqda təsadüflərlə yanaşı sosial faktorlar da rol oynayıb

Xilas olmaq təkcə təsadüflərdən asılı deyildi. Sərnişinlərin bilet sinfi, cinsiyyəti və yaşı da bu baxımdan həlledici olub. O dövrdə dənizçilikdə geniş yayılmış "əvvəlcə qadınlar və uşaqlar" prinsipi "Titanik"də də kapitan tərəfindən açıq şəkildə bəyan olunmuş və əsasən tətbiq edilmişdi. Bu səbəbdən xüsusilə birinci sinifdəki qadın və uşaqlar arasında sağ qalma nisbəti yüksək olub.

Böyük Britaniya araşdırmasına görə, birinci sinifdəki qadınların 97 faizindən çoxu xilas edilib, uşaqlar isə tam şəkildə sağ qalıb. İstisna olaraq 2 yaşlı kanadalı Lorreyn Ellison adlı bir qızın xilas olmadığına dair bəzi iddialar mövcuddur, lakin bu barədə qəti faktlar mövcud deyil.

Buna qarşılıq birinci sinifdəki kişilərin yalnız 32 faizi xilas ola bilib. Ən aşağı göstərici isə ikinci sinif kişilər arasında qeydə alınıb – bu qrupda sağ qalma faizi cəmi 8-dir. İkinci sinif qadınların isə 86 faizi sağ çıxıb. Üçüncü sinifdə vəziyyət daha faciəvi olub: kişilərin yalnız 16 faizi, qadınların isə 46 faizi xilas ola bilib.

Simvolik dönüş nöqtəsi və davam edən təsir

"Titanik" faciəsi yalnız dənizçilik tarixinin deyil, həm də müasir dünyanın simvolik dönüş nöqtələrindən biri hesab olunur. Rəqəmlər tam dəqiqlik qazanmasa da, bu faciədən çıxarılan dərslər dəniz təhlükəsizliyi standartlarında əsaslı dəyişikliklərə səbəb olub və bu gün də araşdırmalar üçün mühüm istinad nöqtəsi olaraq qalır.

Aydın